З самай раніцы на мемарыяле, які адкрыўся ў 1969 годзе, праходзіла народнае ўскладанне кветак. У Хатынь, якая стала сімвалам памяці і смутку, прыехалі людзі з усёй краіны, каб аддаць даніну павагі продкам, загінуўшым, але не заваяваным.
Першым да Вечнага агню быў ускладзены вянок ад Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Рыгоравіча Лукашэнкі, які сімвалізуе смутак усёй краіны. Букеты з руж і гваздзікоў усклалі прадстаўнікі вышэйшых дзяржаўных пасад, міністэрстваў і ведамстваў, грамадскіх арганізацый, дэлегацыі абласцей і моладзь.
Наталля Качанава падкрэсліла, што ў нашай краіне памяць святая: "Гэта скрэпы нашага патрыятызму і любові да сваёй Радзімы. Войны прыходзілі на нашу зямлю не па нашай ініцыятыве. Гэта страшная трагедыя. Людзі разумеюць гэта і цэняць мiр. Самае галоўнае для чалавека - гэта мiр, магчымасць жыць, ствараць сем'і, нараджаць дзяцей і не баяцца за іх будучыню. Не баяцца, што заўтра адбудзецца гэта страшная трагедыя, якая была 82 гады таму тут, на гэтым месцы, на святым для нас месцы. А такіх месцаў у Беларусі вельмі шмат. І правільна кажа Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка, наш Прэзідэнт, што Беларусь - гэта жывы помнік той вайне. Мы павінны шанаваць, што мы жывем у мірнай краіне".
Генеральны пракурор Андрэй Швед падкрэсліў маштабы генацыду беларускага народа: "Генацыд беларускага народа - адна з самых страшных старонак не толькі ў нашай гісторыі, але і ў гісторыі ўсяго чалавецтва. Па выніках расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа, мы робім выснову, заснаваную на доказах, што такога маштабу знішчэння людзей не ведала ні адна краіна свету. Больш за 400 лагераў смерці, калі быць дакладным - 587 на сённяшні дзень намі ўстаноўлена, больш за 180 буйных карных аперацый, былі спалены поўнасцю або часткова больш за 12,3 тыс.населеных пунктаў. І гэтая сумная лічба, на жаль, па выніках расследавання кожны дзень павялічваецца."
Ігар Сергяенка падкрэсліў важнасць каштоўнасці міру і блізкіх людзей: "Цяжка сёння ўявіць, бываючы тут, нават цяжка ўявіць, што адчувала маці, якая была зачыненая ў гэтым хляве, і не адна, якая разумела, што не зможа абараніць сваё дзіця, і што адчувалі тыя людзі, сваякі, якія прыходзілі на гэтыя папялішчы ў першыя пасляваенныя гады ў надзеі знайсці нейкія сляды сваіх сваякоў. Гэта трэба разумець. Трэба шанаваць мір і шанаваць сваіх родных і блізкіх."
Уладзімір Каранік адзначыў, што падрастаючае пакаленне павінна разумець, што ў іх венах цячэ кроў пераможцаў: "Гэта былі людзі, у якіх было вельмі шмат планаў. Яны хацелі проста жыць на сваёй зямлі, вырошчваць хлеб, гадаваць сваіх дзяцей. І хтосьці вырашыў, што гэта няправільныя людзі, што ён можа адымаць чыёсьці жыццё. У гэтыя моманты мы адчуваем смутак, а асноўнае - мы ўсведамляем, што павінны перадаць памяць аб гэтай трагедыі наступным пакаленням. Мы ўсе павінны памятаць, але не помсціць, а не дазволіць нікому зноў пачаць дзяліць людзей на правільных і няправільных."
Міністр МНС Вадзім Сіняўскі адзначыў, што ратавальнікі шануюць важныя даты гісторыі: "Беларусь у розныя этапы сваёй гісторыі, часам амаль гібелі і адраджэння, прайшла такія падзеі, якія з пункту гледжання чалавека разумнага наогул нельга забываць. Адна з такіх дат - трагедыя ў Хатыні, якая з'яўляецца помнікам усім знішчаным вёскам."
Старшыня Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз Аляксей Волкаў распавёў пра расследаванне крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа: "Калі зараз высвятляецца, наколькі шмат белых плям у гісторыі, якія страшныя злачынствы рабіліся на нашай зямлі, разумееш, што гэта і быў сапраўдны генацыд. У расстрэльных ямах мы знаходзім астанкі жанчын, падлеткаў, маленькіх дзяцей. Знішчалі планава, з эканамічнай выгадай."
Міністр замежных спраў Сяргей Алейнік падкрэсліў неабходнасць перадачы памяці аб трагедыі наступным пакаленням: "З кожным годам неабходнасць захавання памяці, яе правільнай інтэрпрэтацыі ўсё больш і больш мае значэнне. Асабліва перадача гэтых ведаў - таго, што мы яшчэ памятаем па расказах жывых сведак таго часу, - нашай моладзі, дзецям."
У гэты дзень у Хатыні пабывалі тысячы людзей, уключаючы гасцей з Расіі і іншых краін. Кожны з іх прыйшоў, каб ушанаваць памяць загінуўшых і задумацца аб далікатнасці мiру на зямлі.
Сярод наведвальнікаў была 83-гадовая мінчанка Надзея Аляксееўна, якая падзялілася сваёй гісторыяй. Яна нарадзілася ў 1941 годзе, праз тры дні пасля выхаду бацькі на фронт. Ён загінуў пад Курскам, а маці так і не выйшла замуж, прысвяціўшы жыццё дачцэ. Надзея Аляксееўна прыехала ў Хатынь, каб ушанаваць памяць бацькі і землякоў.
Сям'я з Вілейкі прыехала ў Хатынь па ініцыятыве васьмігадовай Машы Кур'янчык, якая пачула гісторыю пра вёску ў школе. Яе бацькі, Аляксандр і Таццяна, распавялі, што не змаглі адмовіць дачцэ ў яе жаданні наведаць мемарыял.
Ядвіга Андрэеўна Жалабковіч, жонка апошняга хатынца, распавяла, што яе муж заўсёды бачыў Хатынь жывой, такой, якой яна была ў яго дзяцінстве. Яна ўдзячная ўсім, хто дапамагае даглядаць за магілай мужа.
Жыхарка Санкт-Пецярбурга Таццяна Егель адзначыла, што наведванне Хатыні дапамагае выхоўваць у дзецях правільныя каштоўнасці. Яна была здзіўленая колькасці кветак і наведвальнікаў у гэты дзень.
У гэты дзень капсулу з грунтам з тэрыторыі славацкага комплексу "Каліштэ" перадалі для "Хатыні". Для славакаў Каліштэ з'яўляецца такім жа сімвалам трагедыі Другой сусветнай вайны, як для беларусаў — Хатынь. Гэты сімвалічны жэст умацоўвае сувязь паміж народамі, пацярпелымі ад жорсткасці вайны.
РГА "Патрыёты Беларусі" арганізавалі аўтапрабег у Хатынь, каб ушанаваць памяць тых, хто назаўжды застаўся ў нашых сэрцах. Удзельнікі аўтапрабегу далучыліся да тысяч людзей, якія прыехалі з усёй краіны, каб аддаць даніну павагі загінуўшым у гэтай трагедыі. Іх прысутнасць стала важным сімвалам адзінства і памяці, нагадваючы пра неабходнасць захоўваць гісторыю і перадаваць яе будучым пакаленням.
Беларусь памятае і смуткуе.
Выкарыстаны матэрыялы БелТА.
